سیستم شنوایی

آنچه می خوانید
- سیستم شنوایی چگونه کار می کند
- سیستم شنوایی محیطی
- سیستم شنوایی مرکزی

شنیدن حس مهمی در زندگی روزمره ماست. از صداهای هشدار دهنده گرفته تا مکالمات روزمره، احساس شنوایی برای برقراری ارتباط و تبادل اطلاعات بسیار مهم و ضروری می باشد. عملکرد سیستم شنوایی بسیار پیچیده است که به صورت ساده و مختصر این عملکرد را می توان به این صورت بیان کرد:
1- صدا از طریق هوا به صورت امواج صوتی در حال حرکت (جابجایی مولکول های هوا) توسط لاله گوش جمع آوری می شود و از مجرای گوش به سمت پرده گوش حرکت می کند.
2- امواج صوتی باعث حرکت و لرزش پرده گوش می شود. در این لرزش به استخوانچه های به هم پیوسته گوش میانی منتقل می شود.
3- لرزش استخوانچه ها باعث حرکت و لرزش مایع داخل حلزون گوش می شود.
4- حرکت مایع گوش باعث خم شدن سلول های مویی حلزون شده و این سلول ها تکانه های مکانیکی را تبدیل به امواج الکترونیکی می کنند.
5- این امواج الکتریکی از طریق عصب شنوایی به مغز منتقل می شود و در آن جا تفسیر و درک می شوند.

سیستم شنوایی انسان به دو بخش محیطی و مرکزی تقسیم شده که در مورد آن ها توضیحاتی ارائه می دهیم.

سیستم شنوایی محیطی

گوش خارجی
شامل لاله گوش و مجرای گوش که بر روی لاله گوش برجستگی هایی خونی دیده می شود. شکل لاله گوش و مجرای گوش به گونه ای طراحی شده است که باعث تقویت امواج صوتی در محدوده فرکانس های 2 الی 3 کیلو هرتز (فرکانس های گفتاری) می شود و به درک هر چه بیشتر گفتار کمک می نماید. مجرای گوش از دو بخش غضروفی و استخوانی تشکیل شده است. این منطقه پر از غدد چربی و عروق خونی می باشد. در بعضی از افراد فعالیت این غدد بیش از حد بوده و به همراه گرد و غبار باعث تشکیل جرم گوش می شود. اگر این جرم زیاد باشد، باعث بسته شدن مجرای گوش شده و ایجاد کم شنوایی برای فرد می کند. وجود جرم گوش در حد متعادل، برای گوش لازم و ضروری است چون از مجرای گوش در برابر رطوبت و رشد قارچ ها و باکتری های مضر محافظت می کند. دستکاری و تمیز کردن بیش از حد مجرای گوش باعث خشکی آن و خارش می گردد. مجرای گوش مانند یک لوله نیمه باز عمل می کند و باعث تقویت فرکانس ها(رزنانس) در محدوده گفتاری می شود. همچنین شکل لاله گوش به جهت یابی و مکان یابی صدا به ما کمک فراوانی می کند.

گوش میانی
گوش میانی از دو بخش پرده گوش و حفره گوش میانی تشکیل شده است. پرده گوش بسیار نازک است و دارای سه لایه می باشد که باعث افزایش مقاومت و قابلیت ارتجاعی بودن آن ها می شود. وظیفه پرده گوش انتقال اصوات به استخوان های گوش میانی می باشد. در درون گوش میانی (حفره گوش میانی) سه استخوان (چکشی، سندانی و رکابی) متصل به هم وجود دارد که به آن زنجیره استخوانی گفته می شود. یک طرف این استخوان ها به پرده گوش متصل می شود و طرف دیگر آن به دریچه بیضی در ابتدای پایه حلزون گوش که این زنجیره مانند اهرم عمل می کند و ارتعاشات صدا را به مایعات گوش داخلی منتقل می نماید.
در درون حفره گوش میانی لوله تهویه کوچکی وجود دارد به نام شیپور استاش، که فضای گوش میانی را به حلق وصل می کند و مسئول ایجاد تعادل فشار در گوش میانی و خارج از آن می باشد. به طور کلی می توان گفت نقش اصلی گوش میانی، انتقال و تقویت صدا و محافظت از گوش در برابر صدا های خیلی بلند می باشد. (رفلکس عصبی/صوتی)

گوش داخلی
عضوی است که داخل استخوان گیجگاهی استخوان جمجمه قرار دارد که به صورت مارپیچ و حلزونی مانند می باشد که بر روی آن مجاری نیم دایره و تعادلی قرار گرفته است. به طور کلی عمل کرد گوش داخلی به دو قسمت شنوایی و تعادل تقسیم بندی می شود. قسمت شنوایی آن حلزون مانند است که پر از مایع می باشد و اندام های حسی شنوایی در درون آن می باشد. سلول های مویی در این مایع شناور است و حرکت مایع بر اثر ارتعاشات صدا باعث حرکت این سلول های مو مانند می شود. حرکت این سلول ها باعث ایجاد جریان الکتریکی شده. این جریان از طریق عصب شنوایی برای تفسیر و درک و پاسخ های لازم بدن به مغز فرستاده می شود. اندازه سلول های مویی در حلزون گوش متفاوت است. هر چه قدر این سلول ها بلند تر باشد به فرکانس های بم حساس تر می باشد و هر چه کوتاه تر باشد به فرکانس های زیر بیشتر از خود واکنش می دهند. به طور کلی می توان گفت وظیفه گوش خارجی و میانی انتقال صدا و تقویت آن و گوش داخلی تبدیل صدا به امواج الکتریکی می باشد.

سیستم شنوایی مرکزی

امواج الکتریکی از سلول های مویی داخلی وارد عصب هشت در قسمت تحتانی ساقه مغز می گردد و به مغز فرستاده می شود. در ساقه مغز هسته های حلزونی به صورت ایستگاه هایی مسئول دسته بندی و سیگنال های سازماندهی صدا ها از نظر زیر و بمی، زمان و شدت بوده و این سیگنال های سازمان دهی شده را به تالاموس ها و مغز می فرستد. تالاموس ها مسئول جمع آوری و مرتب سازی اطلاعات حسی از تمام حواس و هدایت آن ها به مکان های مناسب قشر مغز برای تهیه و ایجاد پاسخ مناسب (مانند پاسخ کلامی، رفلکس و...) سیگنال ها برای پردازش به مغز (لوپ گیجگاهی) می رسند و در آن جا محتوا و معنی صدا و چگونگی پاسخ به صدا رمز گشایی و پردازش شده و مغز دستورات لازم را برای پاسخ مناسب به اندام های بدن می دهد.

کلینیک سمعک اشراق با ارائه انواع خدمات شنوایی سنجی و سمعک همواره عزیزان کم شنوا و مدد جویان را همراهی کرده و با استفاده از به روزترین ابزار ها با تشخیص دقیق و مشاوره برای انتخاب مناسب ترین سمعک به آن ها یاری رسانده است.