آزمایش شنوایی به دو صورت تشخیص و غربالگری در نوزادان و کودکان انجام می شود. معمولاً بیشتر کودکان و نوزادان دارای شنوایی نرمال و طبیعی هستند اما کودکانی که دچار مشکلات شنوایی هستند و در مراحل اولیه به آن پی می بریم می توانیم مداخلات توانبخشی و درمانی به موقعی را برای آنها انجام دهیم. هدف این است که قبل از 6 ماهگی انجام آزمایشات شنوایی غربالگری یا تشخیصی مشخص شود که آیا شنوایی کودک طبیعی است یا غیرطبیعی. سوال این جاست چرا باید تشخیص کم شنوایی در سنین کمتر از 6 ماهگی اتفاق بیافتد به این دلیل که بین 6 تا 2 سالگی رشد گفتار در بیان کودک شکل می گیرد و به خاطر اهمیت این دوره به آن دوره بحرانی رشد گفتار و زبان گفته می شود. با شنیدن صداها است که مراکز عصبی و سیستمهای مرکزی گفتاری و شنوایی به رشد و تکامل می رسند و به کودک این امکان را می دهد که آنچه شنید و تکرار کند حال اگر کودک کم شنوایی داشته باشد و صداها به صورت طبیعی به گوش کودک نرسد رشد و تکامل مراکز گفتار و زبان کودک با اختلال همراه می شود و کودک در یادگیری و تکرار دچار مشکلات فراوانی می گردد. اهمیت تشخیص کم شنوایی این است که ما می توانیم با مداخلات توانبخشی و درمانی (از جمله سمعک و تربیت شنوایی) عوارض کم شنوایی را برای کودک به حداقل برسانیم و به شکل گیری مفاهیم و گفتار در کودکمان کمک فراوانی بکنیم. کودک باید بشنود تا صحبت کند و یاد بگیرد و تجربیاتش از زندگی را افزایش دهد. در کودکان بین ماه6 تا 5 سال اگر شنوایی در دوران نوزادی نرمال باشد 2 یا 3 بار شنوایی سنجی را تکرار می کنیم چون برخی از مشکلات شنوایی به صورت تأخیری ایجاد می شود و یا کودک ممکن است در این دوران دچار عفونت های گوش میانی یا بیماریه ای ویروسی (سرخک، سرخچه و اوریون مبتلا شود و باعث کم شنوایی در کودک و نهایتاً کاهش یادگیری و افت تحصیلی و اختلال در ارتباطات اجتماعی کودک می شود یا سنجش شنوایی در این دروان می توانیم عوارض کم شنوایی را تا حد امکان برای کودکمان کم کنیم.
کلینیک سمعک اشراق انجام تست های شنوایی سنجی و در زمینه سمعک با متخصصین در این زمینه به همراه مشاوره برای انتخاب سمعک با مناسب ترین قیمت سمعک برای تمامی سنین آماده خدمت رسانی به شما می باشد.
انواع آزمایشات شنوایی برای کودکان و نوزادان
به طور کلی آزمایش های شنوایی سنجی به دو دسته objective و subjective تقسیم بندی می شوند که شامل موارد ذیل می باشند.
Objective : آزمایشاتی هستند که نیاز به همکاری کودک ندارد و معمولاً برای نوزادان و کودکان در خواب انجام می گیرد این آزمایش ها شامل OAE و ABR : تمپانومتری و رفلکس اکوستیک می باشد.
Subjective : آزمایشاتی هستند که نیاز به همکاری کودک دارد و معمولاً در سنین بالاتر از 6 ماه انجام می شود و اطلاعات دقیق تری از میزان کم شنوایی و نوع آن به ما می دهد. از جمله این آزمایش ها می توان به VRA ، BOA ، Play Audiometry و PTA نام برد.
برای کودک من کدام آزمایش مناسب می باشد؟
نوزادان و کودکان 0 – 6 ماهگی
معمولاً برای این گروه از آزمون های غربالگری OAE و ABR استفاده می کنند. این آزمایش ها سریع و راحت انجام شده، فقط نیاز است کودک در طول آزمایش خواب باشد. این آزمایش ها نشان می دهد که آیا کودک من مشکل شنوایی دارد یا خیر.
کودکان 6ماه تا 2/5 سال
برای این کودکان معمولاً از آزمون های تشخیص ABR و آزمون های VRA و تمپانومتری و رفلکس اکوسنیک برای اندازه گیری شنوایی و سلامت سیستم گوش میانی استفاده می شود.
کودکان 2/5 تا 5 سال
برای این کودکان از ادیومتری بازی (Play Audiometry) و PTA (آزمایش شنوایی همانند بزرگسالان) و رفکلس اکوستیک و تمپانومتری برای ارزیابی شنوایی و سلامت گوش میانی استفاده می گردد.
کودک من چند بار باید آزمایش شنوایی انجام دهد؟
اولین آزمایش کودک در بدو تولد می باشد اگر در آزمایش قبول شد در سن 3 ماهگی و 6 ماهگی دوباره این آزمایش ها را تکرار می کند و در صورت قبولی و نداشتن مشکل شنوایی پیشنهاد می شو در سن 5/2 سالگی و 4 یا 5 سالگی آزمایش های شنوایی برای کودک تکرار شود. اگر در آزمایش های بدو تولد کودک رد شد و مشکوک به مشکل شنوایی شناخته شد برای ارزیابی دقیق تر به پزشک اطفال ارجاع داده می شود. پزشک متخصص اطفال با معاینه و انجام مداخلات احتمالی درمانی کودک را برای انجام آزمایشات شنوایی تکمیل به متخصصین شنوایی ارجاع می دهد. هدف این است که قبل از 6 ماهگی مشکلات احتمالی کودک شناسایی و اقدامات درمانی و توانبخشی به موقع برای کودک انجام شود.
تست OAE (oto acoustic emission) پرتوهای صوتی گوش
این آزمایش صرفاً به صورت غربالگری انجام می شود و در بدو تولد تا 6 ماهگی بیشتر کاربرد دارند. این تست نشان می دهد که آیا کودک شما مشکل شنوایی دارد یا خیر. (جواب این تست به صورت fail (رد) یا pass (قبول) می باشد. اگر کودک شما pass شد یعنی مشکل شنوایی ندارد و در سه ماهگی و 6 ماهگی دوباره این تست را تکرار می کنیم. اما اگر کودک fail شد و یعنی در آزمایش رد شد نشان دهنده وجود مشکل شنوایی نیست برای کودک چند بار این آزمایش تکرار می شود. و اگر دوباره رد شد آزمایش های تکمیلی تر از نوزاد گرفته می شود. و برای درمان و معاینه به پزشک متخصص ارجاع داده می شود. کودک حین آزمایش OAE باید خواب باشد تا تست دقیق تر و با ثبات بیشتری انجام شود. چون این آزمایش به حرکت و نویز محیط کم باشد پاسخ های بهتری را می توان به دست آورد. این آزمایش معمولاً 15 دقیقه طول می کشد قبل از انجام تست و نوبت به والدین توصیه می شود شب قبل یا صبح قبل از آزمایش کودک نخوابد و خسته باشد و یا از داروهای خواب آور که توسط متخصص تجویز می شود جهت خواب عمیق تر استفاده شود. یکی از مشکلات مهمی که در طول آزمایش ممکن است با آن برخورد کنیم بیدار شدن کودک حین آزمایش می باشد و این باعث طولانی تر شدن آزمایش می شود. البته در نوزادان بدو تولد چون کودک دائماً در خواب است و با خوردن شیر مادر سریع می خوابد آزمایش سریع تر و راحت تر انجام می شود.
تست ABR (پاسخ های شنوایی ساقه مغز)
Auditory Brainstem Respons
بر خلاف OAE که مقدار کم شنوایی را نشان نمی دهد و فقط نشان می دهد که کودک مشکل دارد یا خیر، در تست ABR مقدار و نوع کم شنوایی مشخص می شود. این آزمون نسبت به OAE طولانی تر بوده و نیاز است که کودک حتی خواب باشد. البته آزمون ABR را نیز می توان به صورت غربالگری انجام داد اما OAE با توجه به راحت بودن و سریع بودن آن نسبت به ABR غربالگری ارجحیت دارد. در تست ABR (تشخیص و غربالگری) الکترودهایی بر روی پوست کودک چسبانده می شود پس قبل از آن لازم است پوست صورت کودک تمیز شود به والدین توصیه می شود قبل از تست کودک را استحمام کنند تا مقداری از چربی روی پوست کاسته شود در این تست نیاز به همکاری کودک نیست و فقط کودک باید خواب باشد تا بتوانیم پاسخ های دقیق و قابل استنادی را از سیستم شنوایی کودک ردیابی کنیم و با تفسیر آن مقدار و نوع کم شنوایی کودک را گزارش کنیم. تست ABR به دو صورت تشخیص و غربالگری انجام شده و برای بزرگسالان و کودکان قابل انجام می باشد این تست علاوه بر تعیین میزان و انواع کم شنوایی برای درگیری ضایعات فضاگیر (تومورهای اکوستیک) در ساقه مغز نیز کارآیی دارد. اگر تمام شرایط مهیا باشد این تست در حدود 40 دقیقه طول می کشد.
آزمایش behavioral observation Audiometry BOA) (سنجش شنوایی با استفاده از مشاهده رفتار کودک)
این تست برای کودکان زیر 6 ماه انجام می شود در این آزمایش حرکات کودک در حین تولید صدا مورد بررسی قرار می گیرد. تولید صدا با استفاده از وسایل منزلو اسباب بازی انجام میشود وسطح شدت آن نیز باید بالا باشد از وسایل تولید کننده صداهای بم میتوان از تبلهای کوچک اسباب بازی و برای صداهای زیر میتوان از سلفون .دسته کلید وباضربه به پشت قابلمه و...استفاده کرد پاسخهای کودک ممکن است به صورت خیره شدن به منبع صدا و تلاش بردن نگاه کردن به منبع صدا و یا توقف مکیدن از خواب پریدن و یا باز شدن چشمهای کودک هنگام شنیدن و...باشد این تست تکمیل کننده آزمایشات OAE-ABRمیباشد و توسط والدین در خانه نیز میتوان آن را انجام داد و اطلاعات خوبی درمورد شنوایی کودک به ما میدهد.
تست visual reinforcement Audiomtry این شده ارزیابی شنوایی با استفاده از تقویت بینایی یا پاداش بینایی می باشد این تست برای کودکان 6تا2.5 سالگی وبرای افرادی که محدودیتهای رشدی دارند انجام میشود.
روش انجام کار: در حین آزمایش کودک برروی پای والدین در داخل اتاقک ادیومتری مینشیند و دو بلندگو اسباب بازی در دو طرف کودک قرار دارد صدا از واین بلند برای کودک فرستاده میشود به همراه صدا چراغ اسباب بازی روشن میشود ویا اسباب بازی حرکت میکند .ابتدا صدا ارائه میشود و با حرکت سر کودک به سمت صدا اسباب بازی برای تقویت پاسخ کودک روشن می گردد. این تست اطلاعات خوبی در مورد شنوایی این کودک به ما می دهد . بستگی به همکاری کودک اگر این آزمایش را باهدفون روی گوش کودک انجام دهیم پاسخهای دقیق تری می توانیم به دست آوریم .
تست playaudiometry یا ادیومتری بازی
معمولاً در کودکان 2/5 تا 5 سال برای سنجش شنوایی و از بازی کردن و یا حرکات سرگم کننده و جذاب استفاده می شود در این آزمایش یاد داده می شود که در هنگام شنیدن صدا کاری را انجام دهد مثلا یک گوی رنگی داخل سبد بیاندازد و یا لگوها را روی هم قرار دهیم. ما می توانیم بسته به شرایط کودک و علائق او بازی طراحی نماییم این تست اطلاعات خوبی در مورد سطح شنوایی کودک به ما می دهد.
PTA یا Purtone Audiometry
شنوایی سنجی با تون خالص در کودکان بالای 5 سال و بزرگسالان برای تعیین میزان و نوع کم شنوایی در فرکانس های مختلف کارآیی دارد. یکی از رایج ترین و قابل استناد ترین آزمایش های شنوایی کم دقت بالایی دارد و برای مراحل درمانی و توانبخشی از آن استفاده می کنند.
Tymp یا Tympanometry
تست تمپانومتری برای بررسی سلامت سیستم گوش میانی (استحوانچه ها و پرده گوش) و اندازه گیری فشار گوش میانی کاربرد دارد در کودکان برای تعیین وجود یا عدم وجود مایعات پشت پرده گوش و یا وجود پارگی و اختلالات پرده گوش و شیپور استاش کاربرد دارد. این تست بسیار راحت بوده و نیاز به همکاری کودک ندارد.
رفلکس اکوستیک Acoustic Reflex
برای بررسی وجود مشکلات در گوش میانی و وجود کم شنوایی حس عصبی و انتقالی کاربرد دارد این تست نیاز به همکاری کودک نداشت و زمان بر نمی باشد.
دلایل کم شنوایی در کودکان
برای کم شنوایی چند دلیل وجود دارد که ممکن است 1) مادرزادی باشد (حین بارداری و هنگام تولد) 2) اکتسابی باشد (بعد ازتولد) کم شنوایی در کودکان می تواند حس عصبی انتقالی و یا آمیخته باشد. برخی از نوزادان که با کم شنوایی به دنیا می آیند و به کم شنوایی مادرزادی معروف هستند علت دقیق این کم شنوایی را نمی توان مشخص کرد اما بعضی از این کم شنوایی را می توان به علل ژنتیکی مرتبط دانست عوامل کم شنوایی های مادرزادی به دو دسته زیر تقسیم می شوند.
- عوامل ژنتیکی کم شنوایی
- عوامل غیرژنتیکی کم شنوایی
عوامل ژنتیکی: ژن های ایحاد کننده کم شنوایی از پدر و مادر کم شنوا به صورت غالب به فرزندان می رسد و یا ژن های مغلوب در پدر و مادر که هیچگونه نشانه کم شنوایی ندارند به صورت غالب در فرزندشان ظهور می کند از دیگر بیماری های ژنتیکی که کم شنوایی به دنبال دارد می توان به سندرم آشر سندرم داون سندرم کروزون سندروم واردنبرگ و ... اشاره کرد.
عوامل غیر ژنتیکی:
- عوارض زایمان حین تولد سرخچه مادرزادی سایتومگالو ویروس ها توکسوپلاسموزیس کمبود اکسیژن و ...
- تولد زودرس وزن پایین
- اختلالات سیستم عصبی مرکزی و مغز
- استفاده از داروهای اتوتوکسیک (جنتاماسین و نئومایسین و...)
حین بارداری توسط مادر
- مادر حین بارداری دچار عفونت های ویروسی مثل سرخچه و سرخک توکسوپلاسموزیس و ...
- دیابت مادر
- مصرف مواد مخدر الکل سیگار کشیدن
- زردی بالای کودک که نیاز به تعویض خون داشته باشد.
دلایل اکتسابی کاهش شنوایی در کودکان
- سوراخ و پارگی پرده گوش
- اتواسکلروزیس و بیماری منییر
- عفونت های ویروسی مثل سرخک ـ سرخچه مننژیت اوریون و ...
- مصرف داروهای اتوتوکسیک
- ضربه به سر
- قرار گرفتن در معرض اصوات بلند
- اوتیت یا عفونت مکرر گوش
- قرار گرفتن زیاد در معرض سیگار
کم شنوایی موقتی در کودکان
بعضی از کودکان به علت عوامل مختلف (سرماخوردگی آلرژی آنفولانزا ...) دچار عفونت های گوش می شوند این عفونت ها اگر تکرار شوند و بهبود حاصل نشود یا بهبود آن به تاخیر بیافتد باعث می شود در رشد گفتار و زبان کودک وقفه بیاندازد و این برای کودک مضر می باشد. البته باید گفت این عفونتها معمولا موقتی است و درمان پذیر می باشد اما اگر درمان نشود باعث ایجاد مشکلات دائمی در پرده گوش و استخوانچه های گوش میانی می شود که ممکن است به مداخلات جراحی نیاز باشد. پس عفونت های گوش در کودکان را جدی بگیرید و درمان کامل را برای آنها انجام دهید.
چگونه بفهمم شنوایی کودک من طبیعی است؟
در نوزاد تا 6 ماه
- به صدای بلند واکنش نشان می دهد (از خواب می برد و یا تعجب می کند)
- به صدای والدین واکنش می دهد.
- با صداهای آشنا آرام می شود.
- تا 6 ماهگی چشم و سر خود را به سمت صدا می چرخاند
در کودک تا 6 تا 15 ماهگی
- با صحبت کردن با کودک لبخند می زند
- سرخود را به صداهای آشنا می چرخاند
- صداهای آرام را دوست دارد
- حرکات ساده دستی مثل خداحافظی را انجام می دهد
- بعضی از صداهای ساده را تکرار کنند
- به نام خود پاسخ دهد
- برای جلب توجه از صدا استفاده کند
در کودک 15 تا 24 ماهگی
- از بسیاری از کلمات ساده استفاده می کنند
- هنگام سوال به قسمت های بدن اشاره می کند
- با علاقه به آهنگ ها و موزیک و داستان ها توجه می کند
- اشیاء آشنا اشاره می کند
- به دستورات توجه می کنند