در صورتی که التهاب استخوان ماستوئید به موقع درمان نشود، می تواند به آبسه مغزی، مننژیت یا حتی کاهش دائمی شنوایی منجر شود این نشان می دهد که تشخیص زودهنگام و درمان هدفمند نه تنها ضروری، بلکه حیاتی است.
انواع ماستوئیدیت و تفاوت های آن ها
دو نوع ماستوئیدیت وجود دارد:
ماستوئیدیت حاد
معمولاً چند روز پس از عفونت گوش رخ می دهد این بیماری ظرف یک ماه پس از درمان از بین می رود و دیگر عود نمی کند.
ماستوئیدیت مزمن:
با عفونت طولانی مدت گوش معمولاً حداقل به مدت یک ماه همراه است.
علائم ماستوئیدیت چیست؟
نشانه های ماستوئیدیت معمولاً چند روز تا چند هفته پس از بروز عفونت گوش میانی آشکار می شوند. این علائم می توانند تدریجی یا ناگهانی باشند و در صورت بی توجهی به سرعت شدت یابند. مهم ترین آن ها عبارت اند از:
-
درد مداوم و ضربان دار گوش که حتی با مسکن کاهش نمی یابد.
-
تورم و قرمزی پشت گوش که گاهی با برجستگی گوش به سمت بیرون همراه است.
-
احساس نرمی یا حالت خمیری استخوان پشت گوش به دلیل تجمع چرک و التهاب.
-
ترشح چرکی یا بدبو از گوش که نشان دهنده عفونت فعال است.
-
کاهش شنوایی پیشرونده که می تواند موقت یا در موارد شدید دائمی باشد.
-
علائم عمومی مانند تب، سردرد، سرگیجه، بی حالی یا گیجی.
-
اختلالات بینایی مانند دوبینی، در صورت گسترش عفونت به بافت های اطراف.
در کودکان خردسال به ویژه زیر دو سال، نشانه ها ممکن است به صورت غیرمستقیم بروز کنند برای مثال، کشیدن مداوم گوش آسیب دیده، بی قراری، بی اشتهایی یا کاهش تحرک.
علت ماستوئیدیت چیست؟
معمولاً زمانی اتفاق می افتد که عفونت گوش میانی درمان نشود و به عفونت اجازه دهد تا به استخوان مجاور گسترش یابد. به ندرت افراد بدون عفونتگوش میانی به ماستوئیدیت مبتلا می شوند. کلستئاتوم رشد غیرطبیعی پوست در گوش میانی می باشد که به صورت یک توده دیده می شود. وجود کلستئاتوم در گوش میانی باعث انسداد در تخلیه مایعات از گوش میانی می گردد که منجر به ماستوئیدیت می شود.
عوارض ماستوئیدیت
بدون درمان عفونت می تواند گسترش یابد و عوارضی مانند زیر را ایجاد کند:
عارضه | پیامد احتمالی |
فلج صورت | آسیب عصب صورتی |
کاهش شنوایی | جزئی یا کامل، موقت یا دائمی |
لابیرنتیت | التهاب گوش داخلی و سرگیجه شدید |
مننژیت | التهاب پرده های مغز |
آنسفالیت | التهاب مغز |
سپسیس | عفونت شدید و تهدیدکننده حیات |
ماستوئیدیت چگونه تشخیص داده می شود؟
پزشک با استفاده از اتوسکوپ گوش شما را معاینه می کند. همچنین ممکن است آزمایش های زیر را انجام دهد.
- آزمایش خون: ممکن است خون شما را برای علائم عفونت یا التهاب بررسی کنند.
- کشت باکتری: پزشک ترشحات گوش شما را برای یافتن نشانه هایی از باکتری به آزمایشگاه می فرستد.
- سی تی اسکن (CTS)
- ام آر ای (MRI)
درمان ماستوئیدیت
- درمان اصلی با آنتی بیوتیک ها و در برخی موارد همراه با استروئید انجام می شود
- در صورت باقی ماندن عفونت، جراحی میرنگوتومی ایجاد برش کوچک روی پرده گوش برای تخلیه مایع یا گذاشتن لوله تهویه در پرده گوش انجام می شود. این لوله ها معمولاً ظرف ۶ ماه تا یک سال خودبه خود جدا می شوند.
- اگر عفونت همچنان ادامه داشته باشد، ممکن است جراحی ماستوئیدکتومی برداشتن بخش عفونی استخوان ماستوئید ضروری شود
پیش آگهی و مراقبت ها ماستوئیدیت
در کودکان معمولاً علائم چند روز پس از شروع مصرف آنتی بیوتیک برطرف می شود. مهم است که مصرف دارو طبق دستور پزشک کامل انجام شود تا از عود بیماری جلوگیری شود.
در موارد شدید ممکن است جلسات پیگیری برای بررسی کاهش شنوایی لازم باشد.
پیشگیری از ماستوئیدیت
- درمان به موقع عفونت های گوش
- واکسیناسیون کودکان (به ویژه واکسن پنوموکوک تا سن ۲ سالگی)
- محدودکردن استفاده طولانی مدت از پستانک
- کنترل آلرژی ها
- پیشگیری از سرماخوردگی و کاهش تماس با کودکان بیمار
- مراقبت های بعد از درمان
- پیروی از دستورالعمل های پزشک
- خودداری از شنا یا ورود آب به گوش تا زمان توصیه پزشک
استفاده از پنبه آغشته به وازلین هنگام حمام یا دوش گرفتن برای جلوگیری از ورود آب به گوش.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر شما یا فرزندتان علائم عفونت گوش مانند درد مداوم، تب یا ترشح چرکی دارید، سریعاً به پزشک مراجعه کنید. تأخیر در درمان می تواند منجر به گسترش عفونت شود.
ارتباط ماستوئیدیت با کم شنوایی و نیاز به سمعک
یکی از عوارض شایع ماستوئیدیت، کاهش شنوایی موقت یا دائمی است. اگرچه درمان به موقع می تواند از آسیب جدی جلوگیری کند، اما در برخی بیماران به خصوص کودکان، افت شنوایی ماندگار باقی می ماند. در چنین شرایطی استفاده از سمعک می تواند به بهبود کیفیت زندگی و تقویت شنوایی کمک کند. انتخاب سمعک مناسب باید با مشاوره پزشک و شنوایی شناس انجام شود تا بهترین نتیجه حاصل گردد.